Taş fırınlara olan ilgi her geçen gün azalırken, mesleği yapacak çırak bulmak artık eskisi kadar kolay olmuyor. 15 yaşında başladığı mesleğine 40 yıldır Malatya'da sürdüren Turgay Vural, zor şartlarda çalıştıklarını, çırak bulmakta zorlandıkları için mesleğin gittikçe bitme noktasına geldiğini belirtti. Küçük yaşlardan beri mesleğine bağlı olan Taş Ustası Turgay Vural, ‘Gündüzbeyliyim. Dede mesleğimiz mesleğimizin başındayız. Taş fırın ustalığı dedemin babasından gelme. Ondan sonra dedem, ondan sonra amcam, babam ve şimdi de ben yapıyorum. Aynı zamanda da kendi oğlumu da yetiştirmeye çalışıyorum’ dedi.
'Batıda taş fırına fazla rağbet yok'
Vural, Doğu Anadolu bölgesinde taş fırına rağbetin olduğunu belirterek, ‘Malatya'da taş fırın olaraktan bizim kültürümüz rotaterm ekmeği fazla götürmüyor, taş fırındaki kokusu olsun, lezzeti olsun daha yüksek olduğu için Malatya olaraktan bazı doğuda çoğu bölgelerde rağbet olurken sadece batıda taş fırına fazla rağbet yoktur. Ama doğu tarafı genelde taş fırınları kullanıyor’ diye konuştu.
'Fırında çatlamalar olur'
Vural, taş fırın yapımının yaklaşık olarak 10 ile 12 gün arasında sürdüğüne dikkat çekerek, ‘Bir taş fırının yapım aşamasında gerekli ölçülere dikkat edilmesi gerekir. En çok sıkıntıyı fırının ilk kurulumu bittikten sonra fırının ısıtılmasında en büyük faktör burada. Bunu da fırında pişirici olarak çalışan arkadaşlarımız daha dikkatli olması gerekiyor. Bir taş fırının ilk kuruma aşaması ortalama 3-4 gün bir kuruma aşaması oluyor. O esnada fazla ateş verirlerse fırında çatlamaları yapar. Ama ateşi normal bir ölçülü bir şekilde yakarlarsa o çatlama olmaz. Normalde bir fırın yapım aşaması büyüklük ölçüsüne göre değişiyor. Yapım aşaması bir haftayla, 10-12 gün süren fırınlarımız oluyor’ ifadelerini kullandı.
'Fırını 30'luk duvar olarak örüyoruz'
Vural, kaliteli bir taş fırın yapımında kullanılan malzemelerin neler olduğunu anlattı. Vural, ‘Taş fırın yapım aşamasında hangi malzemelerin kullanıldığını merak ediliyor. Biz genelde fırını 30'luk duvar olarak örüyoruz, yığma tuğlayla. İçine taş yünü koyuyoruz. Yutong koyuyoruz. İzocam koyuyoruz. Taşımızı anter taşı kullanıyoruz. Ortalama 1 tonla, 2-2,5 tona yakın da tuz kullandığımız fırınlar oluyor. Çam kırığı, demir tozu yerine göre, isteğe göre bunları kullanıyoruz’ dedi.
Bir taş fırının maliyeti ne kadar?
Vural, bir taş fırın yapımının maliyetinin 70 Bin TL ile 250 Bin TL arasında değiştiğine dikkat çekerek, ‘Ortalama bir fırın, küçük bir fırın 70 Bin TL'den, 80 Bin TL'den başlıyor. 200-250 Bin TL'ye kadar çıkıyor. Fırın çok büyüdükçe fiyat çok artıyor. Metrekare olarak şey olarak 200, 220, 230, 250 ye kadar çıkıyor, 4 metrelik fırınlarda. O da gün olaraktan da işte dediğim gibi 5-6 günde sürüyor. 10-12 gündür sürüyor’ diye konuştu.
'Ekmek parası kolay kazanılmıyor'
Gelecek nesillere de tavsiyelerde bulunan Vural, her mesleğin kendine göre zorluğu olduğunu dikkat çekerek, ‘Malatya'da bu mesleği yapan arkadaşlar da var. Ama ben de çocuğumu yetiştirmeye çalışıyorum meslek olarak. İleriye dönük onlarda devam etsinler. Sonuçta ekmek parası kolay kazanılmıyor ve kolay öğrenilmiyor. Meslek olaraktan güzel bir meslek. Yalnız zor bir meslek. Zor olduğu kadar da günümüzde sanayide bile çırak yetişmiyor. Gençlerimiz mesleklerine bağlı olsa, daha örf ve adetlerine bağlı olsa güzel olur. Güzelliği de şu, hem örf ve adet kültürlerimizi devam ettirmiş olur. Aynı zamanda da kendi parasını kazanmış olur. Gençler olaraktan da kendi çocuğum olaraktan da mesleğine sahip çıkmalarını istiyorum’ ifadelerini kullandı.
'Mesleği sürdürmeyi düşünüyorum'
Taş Ustası Turgay Vural'ın oğlu Kaan Vural ise, ‘Baba mesleği, çalıştığımız alan daralan ve sıcak. Mesleği sürdürmeyi düşünüyorum. Okumayı sevmiyorum. Taş işleriyle uğraşmayı seviyorum’ diye konuştu.