Gıda sektöründe yaşanan güvenlik sorunlarıyla birlikte önemi artan ve gündemden düşmeyen gıda güvenliğiyle ilgili açıklamalarda bulunan ASÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aysun Yücetepe gıda güvenliğinin ‘tarladan çatala’ yaklaşımı doğrultusunda gıdanın üretim, depolama ve dağıtım sırasında fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik tehlikelerden arındırılması için alınan tedbirlerin bütününü ifade ettiğini söyledi. Gıda güvenliği sağlanmış bir gıdalarla ilgili bilgiler veren Yücetepe, “Güvenilir gıda, tüketimden sonra gıda kaynaklı hastalık etmenlerinden arındırılmış ve insan sağlığını olumsuz yönde etkilemeyecek şekilde hazırlanarak tüketime hazır hale getirilmiş gıdadır. Ülkemizde Türk Gıda Mevzuatına uygun olarak üretimi gerçekleştirilen gıda ve gıda ile temas eden madde ve malzemeler “güvenli” olarak tanımlanır. Gıdanın güvenliği üretim, işleme ve dağıtım aşamalarının ilgili mevzuat şartlarına uygun olarak gerçekleştirilmesine bağlıdır. Bu nedenle, gıda kaynaklı sağlık sorunları yaşamamak için güvenli gıda tüketmek oldukça önemli hatta bazı durumlarda hayati bir konudur.” ifadelerini kullandı.
“Gıdalar Çeşitli Nedenlerle Sağlıksız Hala Gelebiliyor”
Gıdaların çeşitli faktörlere bağlı olarak güvensiz hale gelebildiğini belirten Doç. Dr. Yücetepe, üretimden tüketime kadar her aşamanın gıda güvenliği için oldukça önemli olduğunu vurguladı. Gıda ambalajlarında yer alan saklama koşullarının dikkate alınması gerektiğine dikkat çeken Yücetepe; “Gıdaların Türk Gıda Mevzuatına uygun olarak üretilmelerinin, depolanmalarının ve dağıtımlarının yapılmaması gıdayı sağlıksız hale getirebilir. Gıda güvenliği ‘tarladan çatala’ tüm aşamaları kapsadığından, gıdanın tüketiminden hemen önce yapılan örneğin uygun olmayan saklama koşullarında saklanması ya da uygun olmayan pişirme koşullarında pişirilmesi gıda güvenliğini olumsuz yönde etkileyebilir. Bu nedenle, gıdanın ambalajı üzerindeki etiket bilgilerine uygun saklama ve varsa pişirme ile çözündürme vb. işlemlerinin gerçekleştirilmesi gerekir.” şeklinde konuştu.
“Soğuk Zincir Gıda Güvenliğinde Önemli Bir Faktör”
Gıda hastalıklarının farklı etmenlere bağlı olduğuna söyleyen Doç. Dr. Aysun Yücetepe, soğuk zincirdeki gıdaların tüketiminde dikkat edilecek hususlara da değindi. Soğuk zincirin tüketim aşamasına kadar kırılmamasının gıda güvenliğinde en önemli unsur olduğunu dile getiren Yücetepe konu ile ilgili “Gıda kaynaklı hastalık etmenleri; fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik kaynaklı olabilir. Özellikle, kırmızı ve beyaz et, balık ve donmuş gıda gibi ürünler mikrobiyolojik bozulmaya karşı oldukça hassastır. Bu tür gıdaların pişirilinceye ya da tüketime hazır hale getirilinceye kadar soğuk zincirlerinin kırılmaması oldukça önemlidir. Sıcaklık dalgalanmaları olduğunda ise hastalık etmeni mikroorganizmaların gıdada gelişmesi ile gıdanın duyusal, fiziksel ve kimyasal özelliklerinde kayıplar söz konusu olabilir. Bu nedenle bu gıdaların üretim, depolama, dağıtım ve market raflarında soğuk koşullarda tutulması ve soğuk zincirin kırılmaması gerekir.” ifadelerine yer verdi.
“Gıda Güvenliği Üreticide Başlıyor”
Gıda güvenliğinin sağlanmasının üreticide başladığını söyleyen Yücetepe, gıdaların güvenli üretilmesi ilgili gıdanın üreticisinin sorumluluğunda olduğunu belirtti. Yücetepe, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından gıda üretim ve dağıtım yerleri belirli bir denetim planı dahilinde ‘gıda güvenliği’ konusunda denetlendiğini hatırlatarak tüketicinin satın aldığı güvenli gıdayı, etiket bilgisinde belirtilen sıcaklık koşullarında muhafaza etmediği takdirde gıda güvenliğinin bozulabileceğinin altını çizdi. Gıda güvenliğiyle alakalı tüketicilere yönelik iletişim kanallarının bulunduğunu ifade eden Yücetepe, “Gıda güvenliği özellikle gıda üreticisi tarafından sağlanır ve denetleyici otorite tarafından gıda üretim ve satış yerlerinin gıda güvenliği denetimleri gerçekleştirilir. Ayrıca, tüketici satın aldığı güvenli gıdanın etiket bilgisinde belirtilen saklama koşulları ve pişirme/hazırlama talimatlarına uygun davranarak gıdanın tüketimine kadar güvenli kalması sağlanır. Ayrıca, tüketiciler gıda güvenliği ile ilgili şikayet ve ihbarlarını Tarım ve Orman Bakanlığının ALO 174 Gıda Hattı’na iletebilirler.” dedi.
“Gıda Risklerinin Farkında Olmalıyız”
Gıdadaki tehdit ve tehlikeler hakkında bilgi veren Yücetepe, üç riskin önemli olduğuna dikkat çekti. Yücetepe; güvenli gıda, raf ömrü süresince fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik riskleri taşımayan gıdalar olduğunu ifade ederek fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik risklerle anlatılmak istenenler hakkında açıklamalarda bulundu. Doç. Dr. Yücetepe konu ile ilgili açıklamasında; “Gıda güvenliğinde fiziksel riskler; gıdanın içinde bulunmaması gereken taş, kıl, toprak, cam, metal, tahta, kemik, kıkırdak vb. yabancı maddelerdir. Kimyasal riskler; bitkisel ve hayvansal ürünlerin üretiminde kullanılan veteriner ve zirai ilaç kalıntıları, gıda üretiminde ekipman ya da çalışma yüzeylerinin temizlikten sonra etkin durulanmamasından kaynaklanan deterjan kalıntıları, ağır metal varlığı, küf toksinleri, ambalaj malzemesinden kaynaklanan fitalat ve Bisfenol A gibi bileşenlerin varlığıdır. Mikrobiyolojik riskler ise gıdalarda bulunması istenmeyen bakteri, küf, maya, virüs gibi mikroorganizmaların varlığıdır.
Bu üç riske ilave olarak, ürün etiketinde belirtilmemiş çeşitli alerjen bileşenlerin gıdada bulunması durumunda, ilgili bileşene karşı alerjisi ya da intoleransı olan bireylerde, gıdanın tüketimi ile birlikte bazı sağlık sorunları meydana gelebilir.” diye konuştu.
“Güvenli Gıda İçin Öncelikle Tüketici Bilinçli Olmalı”
Gıda güvenliğini sağlamak tüketicilerin alabileceği önlemlerle ilgili bilgiler veren Yücetepe, öncelikle tüketicinin ‘gıda güvenliği’ bilincinin olmasının önemli olduğunu vurguladı. Doç. Dr. Aysun Yücetepe; bu bilince sahip bir tüketicinin gıda ambalajı üzerindeki etiket bilgilerinin okunmasına önem gösterdiğini söyledi. Yücetepe gıda güvenliğiyle ilgili yaptığı açıklamasına “Etiket bilgisinde, üretici firma adı ve adresi bilgisi dışında, gıdanın içindeki bileşenler, varsa alerjen uyarı bilgisi, son tüketim tarihi vb. bilgiler bulunmaktadır. Bu bilgilerin kontrol edilerek ilgili gıdanın satın alınmasına karar verilmesi önemlidir. Ayrıca, market rafında bulunan üründe ambalaj deformasyonu olup olmadığı, renk ve diğer görsel kalite özelliklerinin kontrolü önemlidir. Örneğin amabajda şişme ya da sızıntı olduğu görülen konserve ürünler satın alınmamalıdır. Ürün satın alındıktan sonra etiket bilgisinde belirtilen saklama koşullarında saklanmalıdır. Satın alınan dondurulmuş ürünler, buzdolabı sıcaklığında çözündürülmeli, bir kez çözündükten sonra tekrar dondurulmamalıdır.” diyerek son verdi. (Haber: Seda OLGUN)